Ancasipun Nyerat

Posted by : Rachmawati

Nyerat menika ngandharaken ide utawi gagasan mawi lesan. Ancasipun nyerat menika kaperang dados 5, inggih menika:

1.      Ekspresif

Inggih menika karangan ingkang wosipun kangge maringi pirsa raosipun panyerat utawi kangge  ngandharake raosipunn panyerat kadosta, cariyos  saking raosipun panyerat, geguritan,sekar,lsp (sumber: klik). Wonten ngadhap menika tuladhanipun:

Jaman

Dening: Muhammad Yamin

Jaman gègèr aku ngungsi ketèwèr-tèwèr

ndhelik sor ngèmpèr

ngerti-ngerti ketiban gèntèr

alah bapak balung saté

uripku ijèn-ijènan

nong-ning, nong nèng, nong ning, nèng nung

Rekasane urip jaman gègèr

ati ora jenjem mangan ora tentrem

turu ora bisa merem

pating jledhor bedhil mriyem

oh, Paiyem..Paiyem, bojoku sing mati kaliren

bubar nglairké anak wadon nalika perang ramé

mula bocah wadon mau dakjenengaké "Ramé"

Oh, Ramé Ramé kowé sakiki wis genti duwé

anak cacah lima semega-mega

urip jaman merdika enaké apa-apa ana

kliwat édan dadi brandhalan

ombèn-ombèn, mabuk-mabukan

tan ngerti bedhahing kamardikan

Aku tumbaling putuku

lelabuhan jebul aji watu

saiki jaman maju

apa-apa kolu

jaman mau wong urip sarwa kesusu

mlebu metu nèng hotel nyandhing wong ayu

lah bapak ra ngerti saru

sing nèng ngomah padha padu

Damèn-damèn, pari-pari

biyèn-biyèn, saiki-saiki

o, slamet-slamet

jamané bundhet ruwet

ora eling labuh labet

"E, Bocah-bocah... jaman rongèwu nèng ngarepmu. Mangsa borong, nèng

pundhakmu jaman dadi abang biru.

Aku ora ngaru siku, wis, simbah turu."

(sumber: klik)

Ing nginggil menika tuladhanipun seratan ekspresif. Kalebet seratan eksresif amargi panyerat kuciwa kaliyan para pemuda ingkang boten ngregani perjuangan para pahlawan. Temanipun gegutitan menika kuciwa saged ugi perjuangan. Wosipun amanat dhumateng para pemuda ingkang ngisi kamardikan.

2.      Informatif

Seratan informatif menika ancasipun badhe paring informasi utawi badhe caos uninga kangge tiyang ingkang maos utawi tiyang sanes. Tuladha seratan informatif menika wonten: pawartos, kalawarti, wara-wara, jurnal, lsp. Wonten ngandhap menika tuladha wara-wara:

 

Pandhangon : “Kenging menapa seratan menika kalebet seratan informatif?”

Jawab           : “Seratan menika paring informasi bilih warga desa Mulya diaturi tindak wonten adicara malem tirakan. Informasi wekdal lan papan menika sampun wonten lan sampun cetha.”

3.      Estetis

Tuladhanipun:

Pitutur bener iku,

sayektine apantes tiniru,

nadyan metu saking sudra papeki,

lamun becik nggone muruk,

iku pantes sira anggo.

(Serat Wulangreh Pupuh Gambuh )

Tembang-tembang menika salah sawijining tuladha ingkang gadhah ancas estetik.

4.      Argumentatif

Tembung argumentasi asalipun saking tembung ingkang gadhah ateges alesan. Argumrntasi menika jinis karangan ingkang paring alesan kang kuat kangge njejegake panemuane utawa kangge nolak penemune liyan. Jinis karangan menika mujudake kahanan kang kanthi bukti-bukti kang nyata. Karangan argumentasi gadhah  ancas kangge ngeyakinake ingkang maos, pramila wonten bukti-bukti supados nguataken panemu ingkang diandharake. (sumber: klik)

Titikanipun seratan argumentatif inggih menika:

a)      Ngandharaken kasunyatan lan dibuktikaken kanthi fakta

b)      Alesanipun menika kuat

c)      Ancasipun supados ingkang maos purun nampi panemune

d)     Analisis kanthi rasional

Tuladha :

BASA JAWA LAN BUDI PAKARTI

Basa Jawa menika gadhah relevansi kaliyan pendidikan budi pakarti. Kangge tuladhanipun, lare ingkang nyinau basa Jawi boten kraos ugi pikantuk pelajaran budi pakarti. Paling boten, lare menika saged mangertosi babagan unggah-ungguh ingkang dados salah satunggaling unsur penting wonten pendidikan budi pakarti. Lare-lare kala wau badhe luwih ngajeni tumrap tiyang sanes, kaliyan tiyang ingkang dipunjak micanten, ugi luwih ngajeni tiyang ingkang luwih sepuh saking piyambakipun.
Wonten ing kabudayan Jawi menika, kususipun ing basa Jawi, wonten kathah sanget bebasan ingkang gadhah unsur pendidikan budi pakarti, etika, moral, ingkang sejatosipun sampun diakui kaliyan bangsa Indonesia. Babagan menika amargi bebasan-bebasan ing basa Jawa menika ngandhut kapribaden manungsa ing Indonesia. Tegesipun, sedaya ingkang sae, ingkang endah ing pangraosan dipunungkapaken mawi tetembungan basa Jawi. wosipun lan unenipun tetembungan menika saged dipunpahami kaliyan bangsa Indonesia. Kangge tuladhanipun inggih menika bebasan:

1.      “gemi, nastiti, ngati-ati”

Gemi menika ateges boten boros, manungsa menika boten pareng boros wonten gesangipun, amargi boros menika kalebet tumindak ingkang boten sae. Nastiti menika ateges boten nyedhak kaliyan babagan ingkang angel, dados manungsa menika boten usah kangelan anggenipun ngadhepi gesang menika, nanging kedah usaha kemawon. Ngati-ati menika ateges ngedohaken awakipun saking tumindak ingkang ala (boten sae/kelentu), manungsa menika kedah miturut kaliyan mergi ingkang sae, manut kaliyan moral lan aturan ingkang wonten ing masarakat.

2. “tegen, mugen, rigen”

Tegen menika ateges boten ndamel tiyang sanes kuciwa,mliginipunipun ingkang dados semahipun, utawa dados tiyang menika kedah kurmat kaliyan garwanipun. Mugen ateges menawi tiyanng menika kedahipun saged dipercaya kaliyan tiyang sanes, utawi manungsa menika kedah saged nDadosaken tiyang sanes percaya kaliyan piyambakipun. Rigen menika ateges menapa ingkang dipuntindakaken menika saged nDadosaken manpangat kangge tiyang sanes.

3. “titi, rukti, rumanti”

Titi menika ateges tiyang menika boten pareng sembrana anggenipun tumindak. Rukti ateges manungsa menika kedah dadhah penampilan ingkang sae, pantes lan boten ngisin-isini. Dene rumanti menika ateges saged nyekapi, utawi menawi dados garwa ingkang sae menika kedah saged nyekapi kabetahanipun ngangge penghasilan ingkang punpikantuk.

(Sumber: klik)

Tuladha ing nginggil menika, panyerat paring seratan argumetatif babagan Basa Jawa Lan Budi Pakarti, panyerat sampun paring bebasan kangge bukti panemunipun panyerat supados ingkang maos menika percaya lan wusana tumindak menika jumbuh kaliyan ingkang dikarepaken panyerat.

5.      Persuasif

Seratan persuasif menika sepisanan ngandharaken gagasan ngangge alesan, bukti, utawa tuladha kangge ngeyakinake pamaos. Lajeng dibarengi ngangge ajakan, bujukan ,rayuan, imbauan utawi saran marang pamaos. Bedane seratan argumentasi kaliyan seratan persuasi menika bilih seratan argumentasi ingkang dados bakune yaiku salah benere gagasan / pendapat, menawi seratan persuasif ngarep - arep supados pamaos nindhaaken menapa ingkang dipunkarepaken kaliyan panyerat. (Sumber: klik)

Tuladhanipun:

                                (Sumber: klik)

Wonten tuladha ing nginggil, wonten seratan :saged nyegah kolestrol, nglancarake nguyuh lan awak wadi sehat”. Seratan menika saged mempengaruhi ingkang maos supados tumbas teh menika.