Rachmawati 15205241059
Puput Handayani 15205241072
Kelas K
Basa Daerah: Budaya Daerah ingkang
Kedah Dipunlestantunaken
Wonten jaman modern
samenika, budaya daerah utamanipun
basa daerah menika dados perkawis ingkang sampun boten dipungatosaken dening
masarakat. Wonten kasunyatanipun, pamor bahasa
daerah menika sampun kalah kaliyan bahasa nasional kita, punapa malih bahasa
Inggris—ingkang dipunsebat basa internasional—basa ingkang dipunginakaken
kaliyan sedaya tiyang mancanegara kangge komunikasi
senajan dereng sedaya bangsa ngginakaken basa Inggris wonten padintenanipun.
Lajeng, kenging menapa taksih wonten tiyang ingkang ngrimat basa daerahipun?
Sanajan usaha kados mekaten boten
gampil. Mbetahaken usaha, mliginipun kangge tiyang ingkang taksih tresna
kaliyan budaya daerahipun.
Sadar utawi boten hegemoni
basa samenika sampun kedadosan wonten lingkungan kita. Ananging, saged
dipuntingali bilih basa daerah mesthi kalah saking basa-basa ageng, kadosta
basa Indonesi saha basa Inggris. Pramila saking menika tiyang ingkang bade
sinau basa kedah milah-milah basa menapa ingkang saged paring manfaat ageng
utamanipun wonten bidang ekonomi. Boten lepat bilih masarakat lajeng sinau
basa-basaa ingkang potential wonten
bidang ekonomi, ananging kahanan menika dadosaken basa daerah langkung boten
dipungatosaken. Bilih tiyang-tiyang boten nggatosaken basa daerahipun, basa
menika saged dipuntilar lajeng boten dipunuri-uri malih.
Beda malih kaliyan UNESCO (United Nations
Educational, Scientific, and Cultural Organization), ingkang gadhah
pamanggih bilih basa daerah utawi basa ibu menika wigati sanget. Pramila wiwit
tanggal 21 Februari 1991, UNESCO ndadosaken tanggal menika minangka tanggal
dinten basa ibu sadunya. Wiwit alit basa ibu (basa daerah) menika kedah
dipunajari saha dipunsinau, wonten padintenan ngginakaken basa ibu supados
tepang kaliyan basa ibunipun. Ancas saking dipunwontenaken dinten basa ibu
menika supados saben tiyang saged nglestantunaken saha basa ibu menika langkung
lestantun wonten saben negari, mliginipun sarana pendhidhikan.
Dening:
Rachmawati
Puput Handayani
Kelas K Nyerat Karya Ilmiah
Sumber:
Bahasa
Daerah: Kekayaan Budaya Yang Harus Tetap Lestari*
PADA era globalisasi
dan modernisasi ini, berbicara tentang bahasa daerah—yang umumnya merupakan
bahasa ibu di Nusantara tercinta—boleh jadi bukan sesuatu yang menarik dan
menantang. Pembaca tak perlu terkejut akan hal ini karena kenyataan menunjukkan
bahwa pamor bahasa daerah sudah kalah (jauh) dibandingkan dengan bahasa
nasional kita, apalagi dengan bahasa Inggris—yang dijuluki bahasa
internasional—walaupun sebenarnya belum separo penduduk dunia menggunakannya
sebagai alat komunikasi antarbangsa. Tetapi barangkali ada orang yang
tergelitik untuk bertanya: Jika demikian, mengapa masih ada sejumlah orang yang
terus mengurusi bahasa daerah walaupun usaha mereka itu boleh dikatakan ibarat
mengutak-atik gerbong tua yang diharapkan kembali berjalan di atas rel yang baru?
Orang boleh saja mencibir bahasa daerah yang dianggap tidak mendatangkan aliran
tunai ke kantong atau rekeningnya. Namun dari sudut pandang budaya, orang yang
(masih) mencintai budaya bangsanya akan menangis dalam hati memikirkan nasib
bahasa-bahasa daerah yang pada umumnya tak kunjung mengalami perbaikan dan
kemajuan, malah makin tersudut dalam percaturan kebahasaan di dusun global ini.
Disadari atau tidak, hegemoni bahasa sedang terjadi di
dalam masyarakat dan lingkungan hidup kita. Dan tentu saja bahasa-bahasa
“besar” yang dianggap “lebih bermanfaat” itulah yang memiliki hegemoni.
Karena asas
manfaat itu pula, maka setiap orang yang hendak mempelajari sebuah bahasa baru
biasanya memperhatikan terlebih dahulu manfaat (ekonomi) dari bahasa itu.
Apakah bahasa yang baru dipelajari itu akan mendatangkan keuntungan material
bagi dirinya? Bahasa-bahasa “besar” pun kadang-kadang menjadi objek
pertimbangan untung-rugi. Misalnya ketika hendak belajar bahasa Spanyol atau
Mandarin, orang akan bertanya mana di antara kedua bahasa tersebut yang lebih
menguntungkan, misalnya dalam pasar kerja internasional. Tidak ada salahnya,
karena mempelajari bahasa baru juga merupakan investasi. Tetapi tentu prinsip
untung-rugi ini akan berdampak sangat negatif jika diterapkan juga pada bahasa
daerah.
Apabila
setiap pribadi mengedepankan aspek di atas dalam menyikapi bahasa daerah, maka
sudah nyaris pasti bahwa bahasa-bahasa daerah, karena dianggap tidak berguna
secara ekonomi, akan ditinggalkan. Tidak mengherankan jika orang berkata:
“Untuk apa capai-capai dan buang waktu belajar bahasa yang tidak laku di
pasar?” Para orang tua yang berpikir bahwa bahasa daerah tidak ada faedahnya
bagi kehidupan masa depan tidak akan bersedia mewariskan bahasa ibunya kepada
anak-anaknya.
Lain halnya dengan UNESCO (United Nations
Educational, Scientific, and Cultural Organization). Menyadari betul betapa
pentingnya bahasa ibu bagi kehidupan umat manusia, maka pada tanggal 21
Februari 1991 di Paris, lembaga PBB ini mencanangkan Hari Bahasa Ibu Sedunia, yang
diharapkan dapat berlangsung setiap tahun guna memajukan keanekaragaman budaya
dan bahasa dunia. Diharapkan dengan peringatan hari bahasa ini setiap individu,
lembaga, dan pemerintah dapat melakukan hal-hal yang bermanfaat bagi
pelestarian dan kelestarian bahasa ibu di setiap negara, khususnya melalui
pendidikan, dengan mengenalkan bahasa ibu/daerah sejak dini kepada anak-anak
agar bahasa ini tidak punah, karena mereka adalah generasi penerus bangsa.
Perbaikan 1
|
Bahasa
jawa sebelum diperbaiki
|
Bahasa jawa setelah
diperbaiki
|
|
Wonten
jaman modern samenika, budaya daerah utamanipun basa
daerah menika dados perkawis ingkang sampun boten dipungatosaken dening
masarakat. Wonten kasunyatanipun, pamor
bahasa daerah menika sampun kalah kaliyan bahasa nasional kita, punapa
malih bahasa Inggris—ingkang dipunsebat basa internasional—basa ingkang
dipunginakaken kaliyan sedaya tiyang mancanegara kangge komunikasi senajan dereng sedaya bangsa ngginakaken basa Inggris
wonten padintenanipun. Lajeng, kenging menapa taksih wonten tiyang ingkang
ngrimat basa daerahipun? Sanajan usaha
kados mekaten boten gampil. Mbetahaken usaha, mliginipun kangge tiyang
ingkang taksih tresna kaliyan budaya daerahipun.
|
Wonten jaman modern samenika, budaya
daerah utamanipun basa daerah menika dados perkawis ingkang sampun boten
dipungatosaken dening masarakat. Wonten kasunyatanipun, pamor basa daerah menika sampun
kalah kaliyan bahasa nasional kita, punapa malih bahasa Inggris—ingkang
dipunsebat basa internasional—basa ingkang dipunginakaken dening sadaya tiyang
mancanegara kangge komunikasi
sanajan dereng sadaya bangsa ngginakaken basa
Inggris wonten padintenanipun. Lajeng, kenging menapa taksih wonten tiyang
ingkang ngrimat basa daerahipun? Sanajan usaha
kados mekaten boten gampil. Mbetahaken usaha, mliginipun kangge tiyang
ingkang taksih tresna kaliyan budaya daerahipun.
|
|
Sadar
utawi boten hegemoni basa samenika
sampun kedadosan wonten lingkungan kita. Ananging, saged dipuntingali bilih
basa daerah mesthi kalah saking basa-basa ageng, kadosta basa Indonesi saha
basa Inggris. Pramila saking menika tiyang ingkang bade sinau basa kedah
milah-milah basa menapa ingkang saged paring manfaat ageng utamanipun wonten
bidang ekonomi. Boten lepat bilih masarakat lajeng sinau basa-basaa ingkang potential wonten bidang ekonomi,
ananging kahanan menika dadosaken basa daerah langkung boten dipungatosaken.
Bilih tiyang-tiyang boten nggatosaken basa daerahipun, basa menika saged
dipuntilar lajeng boten dipunuri-uri malih.
|
Sadar
utawi boten hegemoni basa samenika
sampun kadadosan wonten lingkungan kita. Ananging, saged dipuntingali bilih
basa daerah menika kalah saking basa-basa
ageng, kadosta basa Indonesi saha basa Inggris. Pramila saking menika tiyang
ingkang bade sinau basa kedah milah-milah basa menapa ingkang saged paring
manfaat ageng utamanipun wonten bidang ekonomi. Boten lepat bilih masarakat
lajeng sinau basa-basaa ingkang potential
wonten bidang ekonomi, ananging kahanan menika dadosaken basa daerah langkung
boten dipungatosaken. Bilih tiyang-tiyang boten nggatosaken basa daerahipun,
basa menika saged dipuntilar lajeng boten dipunuri-uri malih.
|
|
Beda malih kaliyan UNESCO (United Nations
Educational, Scientific, and Cultural Organization), ingkang gadhah
pamanggih bilih basa daerah utawi basa ibu menika wigati sanget. Pramila
wiwit tanggal 21 Februari 1991, UNESCO ndadosaken tanggal menika minangka
tanggal dinten basa ibu sadunya. Wiwit alit basa ibu (basa daerah) menika kedah
dipunajari saha dipunsinau, wonten padintenan ngginakaken basa ibu supados
tepang kaliyan basa ibunipun. Ancas saking dipunwontenaken dinten basa ibu
menika supados saben tiyang saged nglestantunaken saha basa ibu menika
langkung lestantun wonten saben negari, mliginipun sarana pendhidhikan.
|
Beda malih kaliyan UNESCO (United Nations
Educational, Scientific, and Cultural Organization), ingkang gadhah
pamanggih bilih basa daerah utawi basa ibu menika wigati sanget. Pramila wiwit
tanggal 21 Februari 1991, UNESCO ndadosaken tanggal menika minangka tanggal Hari Bahasa Ibu Sedunia. Wiwit alit basa ibu (basa
daerah) menika kedah dipunajari saha dipunsinau, wonten padintenan
ngginakaken basa ibu supados tepang kaliyan basa ibunipun. Ancas saking
dipunwontenaken dinten basa ibu menika supados saben tiyang saged
nglestantunaken saha basa ibu menika langkung lestantun wonten saben negari,
mliginipun sarana pendhidhikan.
|
|
Bahasa Indonesia
|
Bahasa jawa sesudah diperbaiki
|
|
PADA era globalisasi dan modernisasi ini, berbicara
tentang bahasa daerah—yang umumnya merupakan bahasa ibu di Nusantara
tercinta—boleh jadi bukan sesuatu yang menarik dan menantang. Pembaca tak
perlu terkejut akan hal ini karena kenyataan menunjukkan bahwa pamor bahasa
daerah sudah kalah (jauh) dibandingkan dengan bahasa nasional kita, apalagi
dengan bahasa Inggris—yang dijuluki bahasa internasional—walaupun sebenarnya
belum separo penduduk dunia menggunakannya sebagai alat komunikasi
antarbangsa. Tetapi barangkali ada orang yang tergelitik untuk bertanya: Jika
demikian, mengapa masih ada sejumlah orang yang terus mengurusi bahasa daerah
walaupun usaha mereka itu boleh dikatakan ibarat mengutak-atik gerbong tua
yang diharapkan kembali berjalan di atas rel yang baru? Orang boleh saja
mencibir bahasa daerah yang dianggap tidak mendatangkan aliran tunai ke
kantong atau rekeningnya. Namun dari sudut pandang budaya, orang yang (masih)
mencintai budaya bangsanya akan menangis dalam hati memikirkan nasib
bahasa-bahasa daerah yang pada umumnya tak kunjung mengalami perbaikan dan
kemajuan, malah makin tersudut dalam percaturan kebahasaan di dusun global
ini.
|
Wonten
jaman modern samenika, budaya daerah utamanipun basa
daerah menika dados perkawis ingkang sampun boten dipungatosaken dening
masarakat. Wonten kasunyatanipun, pamor
basa daerah menika sampun kalah kaliyan
bahasa nasional kita, punapa malih bahasa Inggris—ingkang dipunsebat basa internasional—basa
ingkang dipunginakaken dening sadaya tiyang mancanegara kangge komunikasi sanajan dereng sadaya bangsa ngginakaken basa Inggris wonten
padintenanipun. Lajeng, kenging menapa taksih wonten tiyang ingkang ngrimat
basa daerahipun? Sanajan usaha
kados mekaten boten gampil. Mbetahaken usaha, mliginipun kangge tiyang
ingkang taksih tresna kaliyan budaya daerahipun.
|
|
Disadari
atau tidak, hegemoni bahasa sedang terjadi di dalam masyarakat dan lingkungan
hidup kita. Dan tentu saja bahasa-bahasa “besar” yang dianggap “lebih bermanfaat”
itulah yang memiliki hegemoni.
Karena
asas manfaat itu pula, maka setiap orang yang hendak mempelajari sebuah
bahasa baru biasanya memperhatikan terlebih dahulu manfaat (ekonomi) dari
bahasa itu. Apakah bahasa yang baru dipelajari itu akan mendatangkan
keuntungan material bagi dirinya? Bahasa-bahasa “besar” pun kadang-kadang
menjadi objek pertimbangan untung-rugi. Misalnya ketika hendak belajar bahasa
Spanyol atau Mandarin, orang akan bertanya mana di antara kedua bahasa
tersebut yang lebih menguntungkan, misalnya dalam pasar kerja internasional.
Tidak ada salahnya, karena mempelajari bahasa baru juga merupakan investasi.
Tetapi tentu prinsip untung-rugi ini akan berdampak sangat negatif jika
diterapkan juga pada bahasa daerah.
Apabila
setiap pribadi mengedepankan aspek di atas dalam menyikapi bahasa daerah,
maka sudah nyaris pasti bahwa bahasa-bahasa daerah, karena dianggap tidak
berguna secara ekonomi, akan ditinggalkan. Tidak mengherankan jika orang
berkata: “Untuk apa capai-capai dan buang waktu belajar bahasa yang tidak
laku di pasar?” Para orang tua yang berpikir bahwa bahasa daerah tidak ada
faedahnya bagi kehidupan masa depan tidak akan bersedia mewariskan bahasa
ibunya kepada anak-anaknya.
|
Sadar
utawi boten hegemoni basa samenika
sampun kadadosan wonten lingkungan kita. Ananging, saged dipuntingali bilih
basa daerah menika kalah saking basa-basa
ageng, kadosta basa Indonesi saha basa Inggris. Pramila saking menika tiyang
ingkang bade sinau basa kedah milah-milah basa menapa ingkang saged paring
manfaat ageng utamanipun wonten bidang ekonomi. Boten lepat bilih masarakat
lajeng sinau basa-basaa ingkang potential
wonten bidang ekonomi, ananging kahanan menika dadosaken basa daerah langkung
boten dipungatosaken. Bilih tiyang-tiyang boten nggatosaken basa daerahipun,
basa menika saged dipuntilar lajeng boten dipunuri-uri malih.
|
|
Lain
halnya dengan UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural
Organization). Menyadari betul betapa pentingnya bahasa ibu bagi
kehidupan umat manusia, maka pada tanggal 21 Februari 1991 di Paris, lembaga
PBB ini mencanangkan Hari Bahasa Ibu Sedunia, yang diharapkan dapat
berlangsung setiap tahun guna memajukan keanekaragaman budaya dan bahasa
dunia. Diharapkan dengan peringatan hari bahasa ini setiap individu, lembaga,
dan pemerintah dapat melakukan hal-hal yang bermanfaat bagi pelestarian dan
kelestarian bahasa ibu di setiap negara, khususnya melalui pendidikan, dengan
mengenalkan bahasa ibu/daerah sejak dini kepada anak-anak agar bahasa ini tidak
punah, karena mereka adalah generasi penerus bangsa.
|
Beda malih
kaliyan UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural
Organization), ingkang gadhah pamanggih bilih basa daerah utawi basa ibu
menika wigati sanget. Pramila wiwit tanggal 21 Februari 1991, UNESCO
ndadosaken tanggal menika minangka tanggal Hari
Bahasa Ibu Sedunia. Wiwit alit basa ibu (basa daerah) menika kedah
dipunajari saha dipunsinau, wonten padintenan ngginakaken basa ibu supados
tepang kaliyan basa ibunipun. Ancas saking dipunwontenaken dinten basa ibu
menika supados saben tiyang saged nglestantunaken saha basa ibu menika
langkung lestantun wonten saben negari, mliginipun sarana pendhidhikan.
|